Göç ve Psikoloji: Yeni Bir Ülkede Hayata Alışmanın Ruhsal Etkileri

Göç, insanlık tarihi boyunca bireylerin ve toplumların yaşamlarını şekillendiren önemli bir olgu olmuştur. Daha iyi bir yaşam, eğitim, iş fırsatları ya da güvenlik arayışıyla yapılan göçler, her zaman fiziksel olduğu kadar psikolojik boyutlarıyla da derin etkiler yaratmıştır. Bu yazıda, yabancı bir ülkede yaşamaya başlayan bireylerin karşılaştığı psikolojik zorlukları ve bu sürecin ruhsal sağlığa etkilerini ele alacağız.

 

Göç ve Psikolojik Etkiler

 

Stres ve Belirsizlik

 

Yeni bir ülkeye taşınmak, beraberinde bilinmeyen bir geleceğin getirdiği stres ve belirsizliği de getirir. Dil bariyerleri, farklı kültür normlarına uyum sağlama çabaları ve yasal süreçlerle mücadele etmek, bireyde kronik stres yaratabilir. Özellikle göçün ilk aylarında sıkça karşılaşılan kültürel şok durumu, bireylerin kendilerini izole hissetmelerine neden olabilir.

 

Kimlik ve Aidiyet Sorunları

 

Göçmenler için en büyük zorluklardan biri, iki farklı kültür arasında kimliklerini bulma çabasıdır. "Nereye aitim?" sorusu, özellikle uzun yıllar yurtdışında yaşayan bireyler için karmaşık bir hal alabilir. Bu durum, çocuklar ve gençlerde daha belirgin bir şekilde ortaya çıkar; çünkü hem ailelerinin kültürel değerlerini hem de yaşadıkları ülkenin normlarını içselleştirmeye çalışırlar.

 

Aile ve Sosyal Çevrenin Rolü

 

Yalnızlık, göçmenlerin sıklıkla dile getirdiği bir sorundur. Sosyal destek eksikliği, bireyleri depresyon ve anksiyete gibi ruhsal bozukluklara daha yatkın hale getirebilir. Ancak, güçlü aile bağları, bir kolektif içide bulunmak veya yeni bir sosyal çevre oluşturma çabaları, bu duyguları hafifletebilir.

 

Tarihsel ve Güncel Perspektifler

 

Tarihsel Bağlam

 

Türkiye'den yurtdışına ilk büyük göç dalgası, 1960'larda Avrupa ülkelerine işçi olarak giden bireylerle başlamıştır. Bu göçmenler, ekonomik olarak rahatlama amacıyla yola çıksalar da, yoğun kültürel farklılıklarla baş etmek zorunda kalmışlardır. Göç eden ilk neslin yaşadığı psikolojik zorluklar, sonraki nesillerin kimlik arayışına da yansımıştır. Uzaklık, aile içinde veya toplumsal yaşamda giderilememiş arzuları taşır. Beraberinde doyrulmamış arzular, yaşamın belirli dönemlerinde kendisini hissettirecek duygulanım ve davranış örüntülerini yaratabilmektedir.

 

Göçün Nedenleri: Politik, Ekonomik ve Sosyal Faktörler

 

1. Ekonomik Sebepler

 

Ekonomik nedenler, tarih boyunca göçün en büyük itici gücü olmuştur. İnsanlar, daha iyi iş fırsatları ve yaşam standartları için ülkelerini terk eder. Türkiye özelinde, ekonomik krizler, yüksek enflasyon ve işsizlik oranları, göç kararlarında belirleyici olmuştur.

 

Örnek Veriler:

 

2023 itibarıyla Türkiye’den yurtdışına göç edenlerin %42’si daha iyi bir iş fırsatı arayışıyla hareket etmiştir (TÜİK).

 

2. Politik Faktörler

 

Politik baskılar ve özgürlük kısıtlamaları da göçün önemli nedenlerindendir. Düşünce özgürlüğünün sınırlı olduğu, siyasi baskının yoğun olduğu dönemlerde, bireyler kendilerini güvende hissetmedikleri için başka ülkelere sığınma yoluna gider.

Örnek Veriler:

 

2021’de Avrupa Birliği’ne yapılan sığınma başvurularının %12’sini Türkiye'den göç edenler oluşturmuştur (Eurostat).

 

Türkiye’den yapılan politik göçlerde özellikle akademisyenler, doktorlar ve gazeteciler öne çıkmaktadır.

 

3. Cinsel ve Cinsiyet Özgürlüğü

 

LGBTİ+ bireyler, toplumsal baskılar ve ayrımcılık nedeniyle göç eden gruplar arasında önemli bir yer tutar. Daha özgür ve kabul edici toplumlardan biri olarak görülen Avrupa ve Kuzey Amerika, bu bireyler için cazip birer hedef olmuştur.

Örnek Veriler: 

2022 yılında Türkiye’den göç eden bireylerin %8’i cinsel veya cinsiyet kimlikleri nedeniyle ayrımcılığa maruz kaldıklarını ifade etmiştir (ILGA-Europe).

 

4. Eğitim ve Kültürel Sebepler

 

Gençler, daha kaliteli bir eğitim almak ve küresel bir perspektif kazanmak amacıyla yurtdışına taşınmaktadır. Bu göç türü genellikle geçici gibi görünse de eğitim sonrası iş olanakları nedeniyle kalıcı hale dönüşebilir.

Örnek Veriler:

 

Türkiye’den yurtdışına eğitim amaçlı gidenlerin %35’i mezuniyet sonrası o ülkede kalmayı tercih etmektedir (OECD).

Bu pasta grafikte, göç nedenlerinin yüzdesel dağılımı görselleştirilmiştir. Ekonomik sebepler ve politik faktörler en büyük dilimleri oluştururken, eğitim-kültür ve cinsel/cinsiyet özgürlüğü nedenleri de göze çarpmaktadır.